Het afgelopen jaar laaide in Europa de discussie over de invloed van ‘overtoerisme’ te pas en te onpas op: van striktere alcoholregels over Airbnb-restricties tot een taks voor cruisetoeristen. Dit zijn stuk voor stuk voorbeelden van overheidsmaatregelen die worden genomen onder druk van de lokale bevolking. In het Egyptische Alexandrië staat de driehoeksverhouding tussen het overheidsbeleid, toerisme en de lokale bevolking evenwel op haar kop. De uitdaging? Een beleid dat de lokale bevolking steeds verder in de verdrukking brengt, ten voordele van investeerders en toeristen.

Het gezicht van de Mediterrane kuststad heeft de afgelopen drie decennia een metamorfose ondergaan. De Alexandrijnse corniche – de iconische zeeboulevard – is enerzijds verworden tot een chaotische verkeersader waar een onophoudelijke stroom toeterende wagens rijdt, en anderzijds wordt de toegang tot de zee grotendeels geblokkeerd door een wildgroei aan resorts, restaurants en koffietenten.

Groeiende bevolking en klimaatverandering

Wat het drukke verkeer in Alexandrië betreft, heeft de Egyptische president Abdel Fatah al-Sisi, beter bekend als generaal Sisi, fors ingegrepen om de doorstroom in de stad te verbeteren door snelwegen en bruggen te bouwen. Dat was nodig door de snelgroeiende bevolking, die inmiddels ruim zes miljoen inwoners telt. Om al deze mensen te huisvesten, is een groot aantal appartementsblokken onder meer dicht op elkaar langs de kustlijn neergeplant. Bijgevolg blokkeren deze gebouwen de frisse zeelucht, waardoor de binnenstad steeds verstikkender wordt.

Aan de andere kant van de corniche domineert de aanleg van grote rotsblokken de zeedijk. Ook dit was nodig om de stad te beschermen tegen de stijgende zeespiegel als gevolg van klimaatverandering. Daardoor is er echter steeds minder ruimte waar de Alexandrijn toegang heeft tot de zee.

Voorrang aan toerisme

Daarbovenop versterkt het beleid van Al-Sisi deze tragedie door de resterende zeedijk te verhuren aan grootschalige vastgoedprojecten, zoals resorts, koffiebars en restaurants – horecagelegenheden waar het leeuwendeel van de lokale bevolking niet eens een kop koffie kan betalen.

In die resorts verblijven veelal welgestelde Cairenen die de wanorde van de Egyptische hoofdstad tijdelijk wensen in te ruilen voor verkwikkende zeelucht. Ironisch genoeg nemen zij met hun verblijf niet alleen hun behoefte aan rust mee, maar ook de problemen van Caïro: drukte, vervuiling en een groeiende kloof tussen arm en rijk, die zich nu ook in Alexandrië voelbaar maken.

Toeristen krijgen zodoende voorrang, terwijl de lokale bevolking steeds verder wordt weggeduwd. Of, zoals een Alexandrijnse visser in de VRT-documentaire ‘De Nomaden’ treffend opmerkt: “De overheid zorgt beter voor de toeristen dan voor haar eigen bevolking.” Want toegang tot de zee is niet alleen belangrijk voor ontspanning, maar ook voor de visserij: een vitale ader voor de lokale handel.

Onder de knoet

Waar vroeger publieke ruimte voor de lokale bevolking de norm was, heerst nu de logica van winstmaximalisatie voor de overheid en grote investeerders. En dan is het esthetische belang van de stad hier nog buiten beschouwing gelaten.

Want de doorsnee Alexandrijn is meer dan ontevreden over deze ontwikkelingen. Maar publieke kritiek wordt de kop ingedrukt door het repressieve beleid van Al-Sisi. Daardoor stort de driehoeksverhouding tussen de lokale bevolking, overheidsbeleid en toerisme in elkaar.

De vraag is dus niet of Alexandrië toeristen kan blijven trekken, maar tegen welke prijs dit gebeurt. In het huidige klimaat lijkt het antwoord duidelijk: de kosten worden vooral gedragen door de inwoners van de stad. En doordat die laatste geen stem heeft, zal hier allicht geen verandering in komen.

Foto: Hedendaagse kustverdedigingsconstructie aan de 15e-eeuwse Citadel van Qaitbay in Alexandrië.

Auteur: Cesar Van den Bergh